Όπως καταλαβαίνετε αυτό είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο θέμα. Μεγάλο σε έκταση και μεγάλο σε σημαντικότητα. Σήμερα θα προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε από μια διαφορετική πλευρά απ'οτι προσεγγίζεται συνήθως. Ενώ προετοιμαζόμουν γι αυτή τη παρουσίαση, συνειδητοποίησα ότι είχα δυσκολία να κάνω απόλυτα δικό μου αυτό που διάβαζα και αντιμετώπιζα εξίσου δυσκολία να βάλω σε λέξεις στο χαρτί αυτά που σκεπτόμουν. Ενώ ερχόταν μια αίσθηση την οποία μπορούσα να αντιληφθώ αρκετά έντονα, δυσκολευόμουν να της δώσω μορφή. Συνειδητοποίησα ότι αυτό για το οποίο προσπαθούμε να μιλήσουμε σήμερα, δεν μπαίνει εύκολα σε λέξεις. Όπως όλα τα δεδομένα της ύπαρξης, όποτε προσπαθούμε να τα κατανοήσουμε νοητικά, πάντα κάτι χάνεται από την απόλυτη κατανόηση τους.
Πόσα και πόσα ακούμε και βιώνουμε κάθε μέρα σε σχέση με το σεξ; Όλους μας απασχολεί, το σκαφτόμαστε, μας ιντριγκαρει, μας "κολλαει στον τοίχο". Είναι εύκολο να κρίνουμε τους άλλους για την προσέγγιση που έχουν απέναντι σ αυτό, εύκολο να κατηγοριοποιήσουμε. Όποιος είναι απέναντι μας κρύβει ένα μυστικο, το τι είναι σεξουαλικά κι αυτό μπορεί να μας εξιτάρει ή μπορεί να μας φοβίσει. Αναρίθμητα είναι όσα αφορούν στο σεξ και όσα απασχολούν τους πελάτες μας. Άνθρωποι έρχονται στα γραφεία μας με χίλιους δυο προβληματισμούς πάνω στο σεξ.
Αυτά μπορεί να έχουν να κάνουν με προβλήματα στα σεξουαλικά όργανα και στην λειτουργία τους (προβλήματα στύσης πρόωρη εκσπερμάτωση, σεξουαλικές δυσλειτουργίες), στη πρόθεση (μειωμένη σεξουαλική διάθεση), στη σεξουαλική συμπεριφορά (εθισμό στο σεξ, πολύ πιο σπάνια παραφιλιες), την σεξουαλική ιστορία (σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική απόρριψη) και τις σεξουαλικές σχέσεις ή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Το σεξ είναι όμως μια εκδήλωση μιας ευρύτερης έννοιας που είναι η σεξουαλικότητα. Τι είναι η σεξουαλικότητα;
Στην κοινή μας χρήση σεξουαλικότητα ονομάζουμε το πώς οι άνθρωποι βιώνουν την ερωτική εμπειρία και εκφράζονται ως σεξουαλικά όντα. Την ικανότητα τους για ερωτικές εμπειρίες και αντιδράσεις. Η ανθρωπινή σεξουαλικότητα μπορεί να περιγραφεί ως ο τρόπος με τον οποίο κάποιος ελκύεται από τους άλλους ανθρώπους. Εμπεριέχει σεξουαλικές σκέψεις, επιθυμίες, φαντασιώσεις, κι ερεθίσματα.. Με πολλούς τρόπους η σεξουαλικότητα είναι η δύναμη μέσω της οποίας εκφράζουμε δυνατά συναισθήματα για κάποιο άλλο άτομο και είναι ένα φυσικό ερέθισμα για την διαιώνιση του είδους.
Όπως καταλαβαίνετε η σεξουαλικότητα είναι πολύ αόριστη έννοια, και η κανονικότητα της διαμορφώνεται μέσα στην ιστορία σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες, την ηθική, και τους σκοπούς που κάθε πολιτισμός η θρησκεία η φιλοσοφικό κίνημα έχει γι αυτή. Σε κάθε χρονική στιγμή της ιστορίας, η σεξουαλικότητα αλλάζει μορφή, αλλάζει το πώς ορίζεται κυρίως γιατί αλλάζει το πώς αντιλαμβανόμαστε την κανονικότητα.
Υπάρχουν πολλές θεωρήσεις απέναντι στην κανονικότητα (Γούναρης)
1. Τις Θεολογικές Θεωρίες που χρησιμοποιούν θρησκευτικά και ρεαλιστικά κριτήρια προσπαθώντας να θεμελιώσουν "μεταφυσικά" την… κανονικότητα.
2. Τις Φυσιοκρατικές Θεωρίες που χρησιμοποιούν κριτήρια της βιολογίας ή της φυσιολογίας του ανθρώπου, επιχειρώντας να θεμελιώσουν πάνω σε αντικειμενικούς όρους το τι είναι σεξουαλικά κανονικό.
3. Τις Αξιολογικές Θεωρίες που προσπαθούν να θεμελιώσουν ηθικά ή αισθητικά την κανονικότητα και
4. Τις Φιλοσοφικές Θεωρίες που αρνούνται την ύπαρξη φυσικού ή αφύσικου, υγιούς ή διαστροφικού, κανονικού ή ανώμαλου…
Η σεξουαλικότητα είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα/σύμβαση. Δημιουργήθηκε ένα πρίσμα από το οποίο βλέπουμε την σεξουαλικότητα με βασικό σκοπό την ρύθμιση της υγείας. Ο Foucault στην Ιστορία της Σεξουαλικότητας μιλαει για κάτι που μπορεί να χρειάζεται να αναφέρω. Μετατρέψαμε την Τέχνη του Έρωτα σε επιστήμη της σεξουαλικότητας, της αφαιρέσαμε την δύναμη της βάζοντας αυστηρούς κανόνες και μετά ζητήσαμε από όλους να ομολογούν ότι κρυφό και μυστικό.
Δεν θα κάνω ιστορική αναδρομή στην αλλαγή του πως βλέπουμε την σεξουαλικότητα από τότε που πρωτουπηρξε το ανθρώπινο είδος όσο κι αν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πώς έχουν αλλάξει η ορολογίες, οι ορισμοί, και οι έννοιες των λέξεων που χρησιμοποιούμε όπως επίσης και πως και πότε εμφανιστήκαν (η κατά άλλη προσέγγιση απλά καταγράφηκαν) σεξουαλικές συμπεριφορές που θεωρούντο αποκλίνουσες.Σεξουαλικά ζητήματα στο θεραπευτικό πλαίσιο.
Αλλά, Ο Sartre ρωταει εύλογα "είναι η σεξουαλικότητα ένα ενδεχόμενο ατύχημα συνδεδεμένο με την φυσιοκρατική μας φύση ή είναι μια απαραίτητη δομή του είναι-για-τον-ίδιο- για-τους-άλλους. Η σεξουαλική συμπεριφορά εμπεριέχεται στην σεξουαλικότητα αλλά η σεξουαλικότητα περνά περά από την σεξουαλική συμπεριφορά.
Όμως, όπως λέει ο Cohn σωματικά η φυσιολογία μας είναι ένα δεδομένο. Οι υποθέσεις που έχουν σχέση με την φυσιολογία του σώματος μας προέρχονται από κοινωνικοπολιτισμικες υποθέσεις και ενώ φαίνονται σαν δεδομένα, δεν είναι πραγματικά δεδομένα. Είμαστε όλοι σεξουαλικά όντα και όπως και με την ύπαρξη μας, η σεξουαλικότητα μας είναι δεδομένο. Η απόκριση σ αυτό το δεδομένο διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Όσο το είναι-μέσα-στον-κοσμο είναι και είναι-μέσα-στον-κόσμο-με-τους-άλλους είναι εξίσου και είναι-μέσα-στον-κόσμο-σεξουαλικά δηλαδή ως ενσώματα όντα μέσα σ έναν κόσμο εμποτισμένο με σεξουαλική σημασία όπου η σεξουαλικότητα είναι η πρωταρχικός τρόπος που σχετιζόμαστε.
(Η οντολογία τη σεξουαλικότητας είναι εξαρτημένη από μια αυτοπαθή φαινομενολογία της σεξουαλικότητας για την οποία, όσο και να χρειαζόμαστε να περιγράψουμε πως η σεξουαλικότητα αποκαλύπτει τον εαυτό της, χρειάζεται εξίσου να περιγράψουμε τον ενσώματο τρόπο της αντίληψης της. (Smith-Pickard, 2005)
Το όλο θέμα είναι απροσδιόριστο. Η ύπαρξη είναι απροσδιόριστη. Ο R.D. Laing το λέει γλαφυρά…. "Η ζωή που προσπαθώ να κατανοήσω είναι εγώ που προσπαθεί να την κατανοήσει". Ας δούμε λοιπόν κάποιες έννοιες που συνδέονται με την σεξουαλικότητα
Πρώτον, επειδή η σεξουαλικότητα δεν είναι εστιασμένη στα σεξουαλικά μας όργανα και τις συμπεριφορές μας, δεν σημαίνει ότι δεν εμπεριέχει το σώμα. Γεννιέμαι ως σεξουαλικό ον κι αυτό παύει με τον θάνατο μου. Μπορεί να τυχαίνει να γεννηθώ σ ένα σώμα με θηλυκά η αρσενικά γεννητικά όργανα, αλλά εγώ θα δώσω νόημα σ αυτά τα χαρακτηριστικά μου. Έτσι, όπως υποστήριζε και η De Beauvoir, δεν γεννιέμαι γυναίκα, γίνομαι. Αυτή η επαναστατική άποψη της De Beauvoir, που ενέπνευσε ολόκληρο το 2ο κύμα του φεμινιστικού κινήματος, δεν πιστεύω ότι αφορά μόνο στην γυναίκα. Δεν υπάρχει εγγενές νόημα, λέει ο συμπληρωματικά ο παντοτινός σύντροφος της De Beauvoir, εγώ δίνω το νόημα στην ύπαρξη μου. Οπότε, αυτό πρέπει να ισχύει για όλα τα ανθρώπινα όντα.
Η σεξουαλικότητα από υπαρξιακής άποψης ενδιαφέρεται για την επιθυμία και την αυτό-συνειδητοτητα σε σχέση με το σώμα . μέσω αυτού γίνεται μια προσπάθεια να δεσμεύσω τον άλλον μέσα από τις δίκες του σωματικές αισθήσεις με σκοπό την αμοιβαία κοντινότατα. Καταλαβαίνετε ότι μιας και είμαι τίποτα, πάντα κάτι μου λείπει. Πάντα χρειάζομαι να νιώθω επιθυμητός και να επιθυμώ. Μόνο έτσι καταφέρνω να με "δω" και να συνειδητοποιήσω την ύπαρξη μου, μέσα από τον άλλον (Sartre).
Ως αντιληπτικό ον είμαι και αισθητηριακό σώμα. Μπορεί όταν αγγίζω κάποιον να μη μπορώ να νιώσω ταυτόχρονα ότι αγγίζομαι, αλλά μπορεί και να βιώσω και αυτή τη διπλή αίσθηση δηλαδή όταν αγγίζω να νιώθω πως κι ο άλλος με αγγίζει. Αυτή η διαφορά της οπτικής γωνίας Sartre και Merleau-Ponty πηγάζει από την διαφορά υποκειμενικότητας και διυποκειμενικοτητας. Ο πρώτος υποστηρίζει ότι όλα περνούν από την δική μου υποκειμενικότητα. Το βλέμμα του άλλου με κάνει να συνειδητοποιώ τι είμαι. Γι αυτό και ο άλλος κρατά το μυστικό του τι είμαι. Για τον Merleau-Pointy όμως υπάρχουν ταυτόχρονα δυο υποκειμενικότητες, είμαι και αυτός που αντιλαμβάνεται αλλά και αυτός τον οποίο αντιλαμβάνονται. Φοβάμαι πως αυτή η θολή εικόνα που παρουσιάζουν μπορεί να είναι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος.
Όσο κι αν δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μπερδέψουμε το νόημα της σεξουαλικότητας με την ύπαρξη χρειάζεται να δούμε πως η ύπαρξη επιτρέπει την σεξουαλικότητα και η σεξουαλικότητα την ύπαρξη. Αυτό πάλι τι σημαίνει;
Κι εδώ έρχεται η συνειδητοτητα. Μιας και είμαι όλον, είμαι και ενσώματη, ή ενσαρκωμένη συνειδητοτητα. Τι σημαίνει αυτό; Μέσα στα όρια του σώματος μου μπορώ να αντιληφθώ εσωτερικά κι εξωτερικά τι συμβαίνει από το σώμα που είμαι. Στην συνάντηση δυο ανθρώπων η άμεση επαφή με το άλλο άτομο, με κάνει να συνειδητοποιώ τον εαυτό μου.
Βιώνουμε την σεξουαλικότητα ως ενσαρκωμένη συνειδητοτητα η οποία μπλέκεται σε μια αναπόφευκτη ανάμειξη και αγώνα με τα αλλά ενσώματα σεξουαλικά όντα (Smith-Pickard)
το αντιληπτικό σώμα μου δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ύπαρξη μου η την συνειδητότητα μου, μια ενσώματη ύπαρξη η οποία είναι πάντα ήδη ενσωματωμένη στον κόσμο με τους άλλους( Merleau-Ponty, Sartre).
Πως γίνεται αυτό;
Μιας και η σεξουαλικότητα είναι ο βασικός δρόμος μέσα από τον οποίο προβάλλουμε τον εαυτό μας μέσα στον κόσμο.
Στη κάθε συνάντηση, όπως λέει ο Paul Smith-Pickard για την ερωτική πράξη, αποκαλύπτομαι, ξεγυμνώνομαι. Όχι μόνο φαινομενικά. Αποκαλύπτεται το ποιος είμαι αφού δεν το καλύπτει πια το τι και το πώς είμαι. Η ανθρωπινή συνάντηση έχει την δύναμη να μου ανοίγει την πόρτα προς τον κόσμο. Και εγώ μπορεί να ανοιχτώ προς αυτόν ή μπορεί να κρυφτώ από αυτόν. Ο κόσμος και ο Άλλος όμως παραμένει εκεί, να μου αποκαλύπτει αυτό που είμαι.
Θέλοντας να κρυφτώ από την πραγματικότητα μου, δέχομαι στον βωμό της επιθυμίας, να γίνω και να κάνω τον άλλον αυτό που δεν είναι.
Πως όμως θαρραλέα να δω αυτό που το βλέμμα του άλλου μου αποκαλύπτει; Αν βιώσω αυτό που είμαι με την ελευθερία που έχω να το κάνω η να μην, αν συνειδητά δεν στερήσω και δεν στερηθώ ελευθερία;
Στο θεραπευτικό πλαίσιο
Θεραπευτικό πλαίσιο το ονομάζουμε επειδή είναι μια συγκεκριμένη σχέση σε συγκεκριμένο χώρο με συγκεκριμένη διάρκεια συγκεκριμένο σκοπό και συγκεκριμένα όρια. Έχει άπειρες δυνατότητες και πολλούς περιορισμούς. Είναι μια σχέση αλλά και μια απλή αλλά ουσιαστική συνάντηση δυο ανθρώπων.
Σεξουαλικά προβλήματα έρχονται γιατί οι πελάτες νιώθουν πως δεν είναι φυσιολογικοί, ότι κάτι τους στερεί να σχετιστούν με τους άλλους. Εκείνοι φέρνουν την δυσαρέσκεια για την παρούσα κατάσταση τους κι όχι ο θεραπευτής. Άλλωστε (Cohn) το να βρούμε την αιτία για να εξηγήσουμε κάτι στο μεγάλο συνεχές της σεξουαλικότητας είναι ανούσιο. Μια και μόνο αιτία δεν μπορεί να είναι αρκετή.
Σε μια υπαρξιακή-φαινομενολογικη προσέγγιση δεν υπάρχει χώρος για κανόνες τέτοιου είδους. Μας ενδιαφέρει το τι ενδιαφέρει τον πελάτη. Αποφεύγουμε κριτική και αποποιούμαστε κάθε φιλοδοξία να καθοδηγήσουμε και να σπρώξουμε τον πελάτη προς οποιαδήποτε κατεύθυνση (Cohn). Σκοπός της θεραπείας είναι να δοθεί νόημα σε αυτό που συμβαίνει από τον ίδιο τον πελάτη.
Θεραπευτική σχέση ή (καλύτερα) συνάντηση.
Ο Brett Kahr , επισημαίνει ότι η μελέτη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας σε θεραπευτικό επίπεδο απαιτεί ένα συνδυασμό αντοχής, προστασίας, χιούμορ και δυνατού πεπτικού συστήματος. Οκ, αλλά πως ακούγεται αυτό; Σαν να αντιμετωπίζουμε κάτι πολύ απειλητικό.
Aναρωτιέμαι, πως γίνεται να βγάζουμε τους εαυτούς μας ως θεραπευτές απέξω από όλο αυτό, να κοιτάμε δηλαδή τόσο αποστασιοποιημένα το θέμα της σεξουαλικότητας. Άραγε, το πώς είμαστε εμείς ως σεξουαλικά όντα δεν βγαίνει στην θεραπευτική συνάντηση;
Ο Smith-Pickard εξηγεί πως το να αναρωτηθούμε ως θεραπευτές πως είμαστε με τον πελάτη ή πως θα θέλαμε να είμαστε στα μάτια του πελάτη, ότι αυτό εμπερικλείει κίνδυνο να βρεθούμε στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην σεξουαλικότητα και το σεξ, την σύνδεση και την αποπλάνηση. Φοβόμαστε να ρισκάρουμε να κοιτάξουμε από αυτή την οπτική γωνία τα πράγματα, κι έτσι μπορεί να κρυβόμαστε πίσω από τις επαγγελματικές μας ιδιότητες;
Ο Paul Smith-Pickard δίνει έμφαση στην ατμόσφαιρα μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Αν ο θεραπευτής δεν ακούσει με την προσοχή με την οποία ένας εραστής θα αφουγκραζόταν, η πιθανότητα είναι να μην υπάρξει η πρόσβαση στην αυτό αποκάλυψη (σ12) Χρειάζεται να δανείσουμε το σώμα μας στον πελάτη (από την άποψη των συναισθημάτων) για να προβάλλει εκείνος τον εαυτό του πάνω μας.
ΕΠΙΘΥΜΙΑ
ΔΕΝ ΚΑΘΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΜΑΣ ΟΡΓΑΝΑ
Δεν υπονοεί σεξουαλική δράση.
Δεν είναι επιθυμία πράξης.
Το αντικείμενο της επιθυμίας είναι μια μορφή (ως όλον)-σε-κατάσταση
Η συνειδητότητα παραμένει πάντα στον ορίζοντα του επιθυμητού σώματος (δημιουργεί το νόημα και την ενότητα του σώματος)
Η επιθυμία ως θεμελιώδες κλειδί για την κατανόηση της σεξουαλικότητας...το σεξ είναι η εικόνα ή το όργανο μιας θεμελιώδους σεξουαλικότητας εκφρασμένη από την επιθυμία
Η θεραπευτική συνάντηση, εμπεριέχει μια ατμόσφαιρα, μέσα στον οποίο συνυπάρχουν αλληλένδετα και αλληλοεπηρεαζόμενα δυο υποκειμενικές ενσαρκωμένες συνειδητοτητες η οποίες αποκαλύπτονται συγχρόνως και διαδοχικά, με την ιδία επιθυμία που μπορεί να υπάρχει και στις υπόλοιπες σχέσεις.
Η συνάντηση έχει ως ενδεχόμενο την έκθεση. Όταν συναντιόμαστε, τα μάτια του άλλου φέρνουν φως σ αυτό που είναι να φωτιστεί για 'μένα. Κι αυτό που φωτίζω εγώ, είναι αυτό που φωτίζεται για τον άλλον. Όταν συναντιόμαστε, αμοιβαία, αυτό-αποκαλυπτόμαστε (με τον να εξερευνήσουμε τις σχεσιακές πτυχές του σεξ και της σεξουαλικότητας μπορεί να ρίξουμε φως σε νέες δυνατότητες μέσα στη θεραπευτική συνάντηση)
Πως ακούμε τους πελάτες μας; Αυτά που θα ειπωθούν από εκείνους θα είναι αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο τους έχουμε ακούσει. Μπορούμε να ακούσουμε το ποιοι είναι οι πελάτες μας και να μη μείνουμε στην ασφάλεια του τι είναι;
Σε μια υπαρξιακή ανάγνωση της μεταβίβασης, ο Merleau-Ponty δεν βλέπει μια παροντική σχέση η οποία καθορίζεται από το παρελθόν που επιβάλλεται στο παρόν (Smith-Pickard). Βλέπει αυτή τη παροντική συνάντηση να σωματοποιεί/ ενσωματώνει στοιχειά του παρελθόντος και παγιωμένα σχεσιακά μοτίβα.
Υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος να πέσουμε μέσα στο λάθος του να κρατήσουμε στυγνή απόσταση από την ανθρωπινή θεραπευτική συνάντηση. Ο κίνδυνος παραμονεύει φυσικά ακόμα κι αν μπούμε πολύ μέσα και σπάσουμε τις αξίες μας ως θεραπευτές. Η αγωνία να υπάρχει η ισορροπία είναι αναπόφευκτη. Όπως σε κάθε συνάντηση. Αλλά μην ξεχνάμε ότι "η αληθινή ζωή είναι να συναντιόμαστε μεταξύ μας" (M. Buber).
Πηγή: http://www.psyhealth.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου